Hesperian Health Guides
БОЙЛОРУ КЫСКА БОЙДОН КАЛГАН БАЛДАР
HealthWiki > Ден соолугунун мүмкүнчүлүктөрү чектелүү балдарды реабилитациялоо > 13-БӨЛҮМ: Бою начар өскөн же сөөк ткандарынын түзүмү алсыз келген балдар > БОЙЛОРУ КЫСКА БОЙДОН КАЛГАН БАЛДАР
- Нормадан сырткары чыкпаган, бой жай өсүү. Кээ бир балдар башка балдардан айырмаланып, жайыраак өсүшөт жана жыныстык жактан кечирээк калыптанышат. Эгер башка багыттары боюнча баланын өрчүп өнүгүүсү жана ден соолугу нормалдуу болсо, тынчсызданбаңыз. Жыныстык жактан жетилүү курагына жеткенде (бул атүгүл 15, 16 же 17 жаш курагында болсо деле), баланын өсүп-чоңоюусу тез жүрө башташы мүмкүн.
- Нормадан сырткары чыкпаган, кыска бойлуулук. Ата-энесинин биринин же экөөсүнүн тең бою мындай орточо көрсөткүчтөрдөн кыскараак болсо, алардын балдарынын бойлору да кыска болушу мүмкүн. Мындай кыска бойлуулук тукумдан тукумга берилет жана бул норма деп эсептелинет. Баланын ден соолугуна байланыштуу көйгөйлөрү бар-жогун текшерип, ал жакшы тамактанып туруусун камсыз кылыңыз.
- Начар азыктануу. Айрым балдар жетиштүү көлөмдө азыктанып жүрбөгөндүктөн же денесине зарыл азыктар менен тамактанбагандыктан улам нормалдуу өсүшпөйт. Өздөрү арык, курсактары чоң болуп, көп ооруй бермейи эле болбосо, мындай балдардын сырткы кебетеси нормалдуу эле болуп көрүнүшү мүмкүн. Же болбосо, алар өздөрүн алсыз сезиши, көңүлдөрү чөгүңкү болуп көрүнүшү же бут кетмендери, алакан-манжалары жана беттери шишип кетүүсү ыктымал. Мындай балдар жакшыраак азыктар менен көбүрөөк тамактанып турушу кажет. Өсүп өнүгүүсү тезирээк жүрүшү үчүн, ар түрдүү нерселерди аткарууга аларга түрткү берип турууда, түрдүү оюндарда, аларга карата мээрим менен мамиле кылууда жана аларга көп көңүл бурууда зарылчылык болушу мүмкүн (35-бөлүмдү караңыз).
- Узак убакытка созулган оору же дарылоо. Узак убакытка созулган олуттуу оору көп учурда баланын өсүп чоңоюусун жайлатып жиберет. Мындан тышкары, кортизон же артритке каршы берилген стероиддер, эгер узак убакыт колдонулса, баланын өсүп чоңоюусун жайлатып, сөөктөрүнүн бекемдигин начарлатып жибериши мүмкүн.
- Эргежээлдик. Айрым балдар денеси нормалдуу түрдө чоңойбоосу менен мүнөздүү өзгөчө бузулуу менен төрөлүшөт. Мындай көйгөйдүн калыптануусунун түрлөрү жана себептери көп. Мындай көйгөйү бар ар 5 баланын бирөөнө бул ата-энесинен өтөт. Айрым туугандарынын да бойлору абдан кыска болуп болуп калыптанат.
| НОРМА | ЭРГЕЖЭЭЛДИКТИН ҮЧ ТҮРҮ | ||
 |
Аяктар тулкуга салыштырмалуу кыскараак | Тулку аяктарга салыштырмалуу кыскараак | Дененин бөлүктөрүнүн пропорциялары нормалдуу, бирок дененин өзү абдан кыска |
 |
 |
 | |
Эргежээлдиктин эң кеңири тараган түрүндө колдор жана буттар тулкуга салыштырмалуу кыскараак болот. Баш чоң, маңдай балпайып чыгып турат, ал эми мурундун эки көз ортосундагы бөлүгү жалпак калыптанат. Көп учурда баланын омуртка тутумунун бел бөлүгү алдыга уркуюп чыгып калат, курсак чоңоюп кетет, буттар жаадай ийрийип турат. Жамбаш сөөк - кашка жилик муундарында жана көздөрдө көйгөйлөр, бут кетмендеринде маймактык болушу, угуу жөндөмдүүлүгү жоголушу мүмкүн.
ДАРЫЛОО
Бойлору кыска (анын ичинде, эргежээлдик деген өзгөчө бузулуусу бар) балдардын көпчүлүгүнө жардам берген эч дарылоо жок. Көптөгөн өлкөлөрдө кыска бойлуу балдарды тезирээк чоңойтуу максатында доктурлар аларга “өсүү гормондорун” жазып беришет. Балдар гормондордон адегенде белгилүү бир деңгээлге чейин өсүшү мүмкүн, бирок көп өтпөй балдардын сөөктөрү тез жетилип, өсүүсү токтоп калат. Ошентип, бала кыска бойлуу боюнча калып калат. Мындай дарылоо колдонулбаганда, сөөктөрдүн өсүүсү мынча эрте токтомок эмес. Баланын өсүп чоңоюусун тездетүү үчүн, гормондорду колдонбоңуз.
Курагы үчүн өтө эле кыска бойлуу болгон балдарды башка балдар шылдыңдай беришет, же аларга кичинекейге мамиле кылгандай мамиле кылышат. Турмуш мындай балдар үчүн кыйын болушу мүмкүн; көп учурда алар өздөрүнө ишенбей, алардын көңүлдөрү чөгүңкү болушу ыктымал. Мындай балдардын курагындагы башка балдарга кандай мамиле кылынса, буларга да так ошондой мамиле кылуу маанилүү. “БАЛАДАН балага” деп аталган программанын (47-бөлүмдү караңыз) жардамы менен башка балдар мындай көйгөйү бар балдарды жакшыраак түшүнүүсүнө жардам берсе болот.